Alternatywne formy zatrudnienia: czym różnią się od siebie mianowanie, powołanie i wybór?
Nie każda praca zaczyna się od podpisania typowej umowy. Czasem stanowisko obejmuje się przez powołanie, mianowanie albo wybór, dlatego warto wiedzieć, czym te formy różnią się od siebie.
Kodeks pracy traktuje zatrudnienie nie tylko jako umowę o pracę. Pracownikiem można również zostać na podstawie powołania, mianowania, wyboru lub spółdzielczej umowy o pracę. Wszystkie te formy dają status pracownika i podstawowe prawa pracownicze, lecz różnią się procedurami nawiązywania oraz rozwiązywania stosunku pracy. Każda z tych form ma swoje szczególne zasady i jest stosowana w innych sytuacjach, dlatego warto je dobrze rozumieć przed podjęciem zatrudnienia. Jeśli szukasz szczegółowych informacji na temat form zatrudnienia w kraju, przy okazji możesz zajrzeć na stronę bet.pl, by sprawdzić wyniki spotkań sportowych.
Powołanie – kiedy urząd decyduje o Twojej pracy
Powołanie to forma zatrudnienia przewidziana wyłącznie w szczególnych przypadkach, określonych w przepisach. Dotyczy głównie stanowisk kierowniczych w administracji publicznej, takich jak sekretarze gmin i powiatów, skarbnicy, dyrektorzy instytucji kultury czy inspektorzy pracy. Akt powołania zawsze musi być sporządzony na piśmie i wskazywać termin rozpoczęcia pracy, w przeciwnym razie procedura jest nieważna. Często poprzedza go konkurs, nawet jeśli przepisy tego nie wymagają. Stosunek pracy można zakończyć w każdej chwili poprzez odwołanie przez organ, który powołał pracownika, Odwołanie nie podlega typowej procedurze odwoławczej przed sądem pracy, co oznacza ograniczoną ochronę przed utratą stanowiska.
Mianowanie – stała praca w służbie publicznej
Mianowanie to forma zatrudnienia charakterystyczna dla funkcjonariuszy publicznych, takich jak sędziowie, prokuratorzy, członkowie służby cywilnej czy nauczyciele akademiccy. Polega na jednostronnej decyzji właściwego organu, która jednocześnie powierza pracownikowi kompetencje i tworzy stosunek pracy. Przepisy szczególne często nakładają dodatkowe wymagania, takie jak obywatelstwo, odpowiednie wykształcenie lub zdanie egzaminu zawodowego. Niespełnienie tych kryteriów może skutkować unieważnieniem mianowania. Ta forma zatrudnienia zapewnia wysoką stabilność i silną ochronę prawną, co odróżnia ją od powołania.
Wybór – mandat i praca w jednym
Stosunek pracy z wyboru powstaje, gdy uzyskanie mandatu wiąże się z obowiązkiem wykonywania pracy, jak w przypadku wójtów, burmistrzów, prezydentów miast czy członków zarządów samorządów. Dotyczy to również przedstawicieli organizacji społecznych lub zawodowych. Zatrudnienie trwa przez czas sprawowania mandatu i wygasa automatycznie po jego zakończeniu. Jeśli osoba pełniąca funkcję była wcześniej zatrudniona i przebywała na urlopie bezpłatnym, może mieć prawo powrotu na poprzednie stanowisko. Forma ta łączy więc funkcję publiczną z zatrudnieniem, ale jej trwałość jest uzależniona od wyniku wyborów.
Powołanie, mianowanie i wybór to trzy różne sposoby nawiązania stosunku pracy. Różnią się procedurą, czasem trwania i poziomem bezpieczeństwa zatrudnienia. Znajomość tych zasad ułatwia podejmowanie świadomych decyzji zawodowych.